D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No :
2011/10572
Davacı ve Yürütmenin Durdurulmasını İsteyen: Türk Mühendis ve Mimar Odaları
Birliği (TMMOB)
Vekili _________________;Av . Nurten Çağlar Yakış
Selanik Cad. No:19/1 - Kızılay/ANKARA
\
Davalı _______________ : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı -ANKARA
Davanın Özeti __________: 27.11.2010 tarih ve 27768 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanan İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında
Yönetmeliğin yetki yönünden tamamının; maddeler yönünden ise, 4. maddesinin (b), (c) ve (d)
bentlerinin, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 16, 17, 18, 19, 23, 25, 26, Geçici 1, Geçici 2, Geçici 3. ve Geçici 4.
maddelerinin iptali ve yürütülmesinin durdurulması istenilmektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi : Nihan Didem Çakmak
Düşüncesi____________ : Yargı kararlarının gereklerine aykırı sonuçlar doğuran
Yönetmeliğin Geçici 1., Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle, yürütmenin durdurulması isteminin kısmen kabulü ile Yönetmeliğin
Geçici 1., Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinin yürütülmesinin durdurulması; Yönetmeliğin dava
konusu edilen diğer kısımlarına yönelik olarak ise istemin reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı________: Ergün Özcan
Düşüncesi_____________: Dava, 27.11.2010 tarih ve 27768 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında
Yönetmeliğin 4. maddesinin (b),(c) ve (d) bendlerinin, 5,6,7,8,9,11,16,17,18,19,23,25,26, Geçici 1,
Geçici 2, Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinin iptali ve yürütülmesinin durdurulması istemiyle
açılmıştır.
Dava konusu Yönetmeliğin Geçici 1. ve Geçici 4. maddelerinin, Danıştay Onuncu
Dairesinin 21.6.2011 tarih ve E:2011/1073 sayılı kararıyla yürütülmesinin durdurulmasına karar
verildiğinden bu maddeler yönünden yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmesine
yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Yönetmeliğin yukarıda belirtilen maddeleri dışında kalan ve dava konusu edilen diğer
maddeleri yönünden, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27.maddesinde öngörülen
koşulların gerçekleşmediği anlaşıldığından, yürütmenin durdurulması isteminin reddi gerektiği
düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince; Dairemizin E:2011/1073 sayılı esasına
kayden açılan benzer bir uyuşmazlıkta, davalı idare tarafından savunma dilekçesinin sunulduğu
görüldüğünden, bakılan davada yeniden savunma alınmasına gerek görülmeksizin yürütmenin
durdurulması istemi incelendi, gereği görüşüldü:2
T.C.
D A N I Ş T A Y ONUNCU DAİRE
Esas No : 2011/10572
Dava; 27.11.2010 tarih ve 27768 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İş Güvenliği
Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin yetki yönünden
tamamının; maddeler yönünden ise, 4. maddesinin (b), (c) ve (d) bentlerinin, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11,
16, 17, 18, 19, 23, 25, 26, Geçici 1, Geçici 2, Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinin hukuka aykırı
olmaları, Geçici 3.maddesinin ise, eksik düzenleme nedeniyle, iptali ve yürütülmesinin
durdurulması istemiyle açılmıştır.
İş güvenliği uzmanlığı, risk değerlendirmesi yaparak işin organizasyonunda ve kişisel
koruyucu donanımların seçiminde danışmanlık yapmak, çalışma ortamını izlemek ve işçi ile
işverene eğitim vermek suretiyle iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemeye; kısaca iş
güvenliğini sağlamaya yönelik bir hizmettir. İş güvenliği uygulaması, "uzmanlık" kurumu ihdas
edilmeden önce, mevzuatımıza ilk olarak 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 179.
maddesiyle girmiş; ardından, mülga 1475 sayılı İş Kanunu'na dayanılarak çıkarılan İşçi Sağlığı ve
İş Güvenliği Tüzüğü'nde işyerlerinde alınacak iş güvenliği önlemlerine yönelik detaylı
düzenlemelere yer verilmiştir.
10.6.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu'nun 78. ve 82. maddelerinde iş
güvenliği uygulamasına ilişkin yeni düzenlemeler getirilmesi üzerine, anılan maddelere dayalı
olarak, ilki 9.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliği"; İkincisi 20.1.2004 tarih ve 25352 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İş Güvenliği ile
Görevli Mühendis veya Teknik Elemanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelik" olmak üzere iki ayrı yönetmelik kabul edilmiştir. Bunlardan "İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin iptali istemiyle Dairemizin E:2004/1942 sayılı esasına kayden
açılan dava sonucunda, Dairemizin 16.5.2006 tarih ve K:2006/3007 sayılı kararıyla; dava konusu
Yönetmeliğin dayanağı olan 4857 sayılı Yasanın 78. maddesinin, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine
yönelik olarak tüzük ve yönetmeliklerin çıkarılacağı yolundaki açık hükmü karşısında; iş sağlığı ve
güvenliğine yönelik temel ilkelerin öncelikle bir tüzükle düzenlenmeksizin, doğrudan dava konusu
yönetmelikle düzenlenmesinde mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle Yönetmeliğin iptaline
karar verilmiş; anılan karar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 11.4.2008 tarih ve E:2006/2812
K:2008/1170 sayılı kararıyla onanarak kesinleşmiştir.
Yine, İş Güvenliği ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanların Görev, Yetki ve
Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin bazı maddelerinin iptali
istemiyle Dairemizin E:2004/6075 sayılı esasına kayden açılan davada, Dairemizin 28.3.2006 tarih
ve K:2006/2159 sayılı kararıyla; Yönetmeliğin dayanağı olan 4857 sayılı Yasanın 82. maddesinde,
"iş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik eleman" kavramına yer verilmekle birlikte, "iş
güvenliği uzmanı" kavramının kullanılmadığı; dava konusu Yönetmelikte ise, "mühendis ve teknik
eleman"ın, "iş güvenliği uzmanı" adı altında birleştirilerek yeni bir unvan ihdas edildiği, bu nedenle,
dayanağı yasa hükmünün aşılması suretiyle getirilen "iş güvenliğiT.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2011/10572
uzmanı" kavramında hukuka uyarlık bulunmadığı; öte yandan, iş güvenliği uzmanlığı eğitiminin
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile bu Bakanlığa bağlı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve
Araştırma Merkezince (ÇASGEM) verilebileceğinin öngörüldüğü; ancak Yönetmeliğin dayanağı
olan 4857 sayılı Yasada adı geçen Bakanlığa ve ÇASGEM'e söz konusu eğitimi vermeleri
hususunda bir yetki tanınmadığı gibi, her iki idarenin teşkilat yasalarında da bu noktada görev ve
yetkileri bulunmadığı; dolayısıyla uzmanlık unvanını kazandıracak söz konusu eğitimin yalnızca
üniversiteler tarafından verilebileceği; bu nedenle, anılan eğitimin Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı ile bu Bakanlığı bağlı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezince
(ÇASGEM) verilebileceğine yönelik olarak düzenleme getiren dava konusu yönetmelik
hükümlerinin hukuka aykırı bulunduğu gerekçeleriyle anılan Yönetmeliğin iş güvenliği uzmanlığı,
eğitim ve sertifikaya ilişkin maddelerinin iptaline karar verilmiş; bu karar, İdari Dava Daireleri
Kurulu'nun 7.10.2010 tarih ve E:2006/2680, K:2010/1378 sayılı kararıyla onanmıştır.
Dairemizin yukarıda aktarılan kararı üzerine, 26.5.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5763
sayılı Yasayla; 4857 sayılı İş Kanunu, 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve 7460 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve
Araştırma Merkezi Teşkilat Kanunu'nda değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklere dayanılarak, işyeri
hekimliği ile iş güvenliği uzmanlığına ilişkin düzenlemeler tek yönetmelikte birleştirilmek suretiyle,
15.8.2009 tarih ve 27320 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik" kabul edilmiş; söz konusu Yönetmeliğin iş
güvenliği uzmanlığına yönelik düzenlemelerine karşı, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve
Makina Mühendisleri Odası tarafından E:2009/13770 ve E:2010/2441 sayılı esaslarına kayden
davalar açılmış; Dairemizce verilen 16.4.2010 ve
24.9.2010 tarihli kararlarla; mevcut yasal düzenlemeler uyarınca, yalnızca davalı Bakanlık,
ÇASGEM ve üniversiteler tarafından iş güvenliği uzmanlığı eğitimi ve sertifikasının
düzenlenebileceği; Bakanlığın diğer eğitim kurumlarını akredite etme yetkisinin bulunmadığı
gerekçesiyle dava konusu Yönetmeliğin, eğitim kuruluşlarının iş güvenliği uzmanlığı eğitimi
konusunda yetkilendirilmesini öngören maddeleri ile Bakanlıkça 15.8.2009 tarihinden önce verilen
iş güvenliği uzmanlığı sertifikalarını geçerli kabul eden Geçici 1. maddesinin yürütülmesinin
durdurulmasına karar verilmiştir. Bunu takiben, 4857 sayılı İş Kanunu ile 3146 sayılı Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda
1.8.2010 tarihinde yürürlüğe giren 6009 sayılı Yasayla değişiklikler yapılmıştır.
6009 sayılı Yasayla yapılan değişiklikler uyarınca; 4857 sayılı Yasanın 2. ve 81.
maddeleri ile 3146 sayılı Yasanın 12. maddesinde; "işgüvenliği uzmanı", "ortak sağlık ve güvenlik
birimi" ile "eğitim kurumu"nun tanımları yapılmış ve Bakanlığa, daha önceki yasal düzenlemelerle
tanınan "iş güvenliği uzmanlığı eğitimini bizzat verme" yetkisinin yanında, "iş güvenliği uzmanlığı
eğitimi vermek üzere eğitim kurumlarını akredite etme" yetkisi de tanınmıştır.D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE Esas
No : 2011/10572
Dava konusu Yönetmelik, 6009 sayılı Yasayla değişik 4857 sayılı Yasanın 2. ve 81.
maddeleri ile 3146 sayılı Yasanın 2. ve 12. maddelerine dayanılarak hazırlanmış olup; iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerinde görevli iş güvenliği uzmanlarının nitelikleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri,
görev, yetki ve sorumluluklarına dair usul ve esasları düzenlemektedir. Söz konusu Yönetmeliğin
22. maddesiyle de, 15.8.2009 tarih ve 27320 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İşyeri Sağlık ve
Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik" yürürlükten
kaldırılmıştır.
Yönetmeliğin 25. maddesinin (b) bendi;
3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun’un 39. maddesinde, “Bakanlık, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ile Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezinin verimliliğini sağlamak üzere, Maliye Bakanlığının
görüşünü alarak hazırlanacak bir yönetmelikle döner sermaye işletmeleri kurabilir. Döner sermaye
kuruluşlarının her birinin kuruluş sermayesi üçyüzmilyar Türk Lirasıdır. Döner sermaye işletmeleri
kamu tüzel kişiliğini haizdir. Döner sermaye bütçeye bu amaçla konulacak ödeneklerle ayni
yardımlar, döner sermaye faaliyetlerinden elde edilecek kârlar, bağış ve yardımlardan oluşur.”
hükmüne yer verilmiş; anılan maddeye dayanılarak çıkarılan ve 31.3.2010 tarih, 27538 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan “Çalışma ve Sosyai Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği”nin 4. maddesinin (f) bendinde, iş sağlığı ve
güvenliği alanında hizmet verecek gerçek ve tüzel kişiler ile kuruluşlara verilecek yetki belgelerini
üretmek ve ücreti karşılığında vermek, anılan döner sermaye işletmesinin faaliyet alanları arasında
sayılmış; 7. maddesinde de, 4. maddede belirtilen faaliyetlerden elde edilen gelirlerin döner
sermaye işletmesi gelirlerinden olduğu belirtilmiştir.
Dava konusu Yönetmeliğin 25. maddesinin (b) bendinde ise, belge almak veya vize
işlemlerini yaptırmak isteyen kişi ve kurumların Bakanlıkça belirlenen belge veya vize ücretini
ödemeleri gerektiği öngörülmüştür.
Görüldüğü üzere; 3146 sayılı Yasanın 39. maddesinde, belgelendirmelerden alınacak
ücretlerin döner sermaye işletmesi gelirleri arasında bulunduğuna dair bir kurala yer verilmemiş; öte
yandan, dava konusu Yönetmeliğin dayanağı mevzuatta da, belgelendirmelerin ücret karşılığı
yapılacağı yolunda herhangi bir hüküm yer almamıştır.
İş sağlığı ve güvenliği alanındaki belgelerin düzenlenmesinin, davalı Bakanlığın İş Sağlığı
ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün asli görevlerinden olduğu dikkate alındığında; söz konusu kamu
hizmetinin ücret karşılığında yürütüleceğine dair açık bir yasa hükmü bulunmadıkça, ücret tahsil
edilemeyeceğinin kabulü gerekmektedir.
Bu itibarla; Yönetmeliğin belge ücreti tahsilini öngören 25. maddesinin (b) bendinde
hukuka uygunluk bulunmamaktadır.T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2011/10572
Yönetmeliğin Geçici 1. ve Geçici 3. maddesi;
Geçici 1. maddede, bu Yönetmeliğin yayımından önce verilen iş güvenliği uzmanlığı
belgeleri geçerli kabul edilerek, bu belgelere sahip iş güvenliği uzmanlarının bir üst sınıfta
çalışabilmelerine olanak sağlanmakta; Geçici 3. madde uyarınca ise, vize süresi dolmuş olan iş
güvenliği uzmanlığı belgeleri bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren altı ay süreyle geçerli kabul
edilmekte, bu sürenin sonunda yenileme eğitimini tamamlamayan iş güvenliği uzmanlarının yetki
belgelerinin geçerliliği söz konusu eğitimi alıncaya kadar askıya alınmaktadır.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleriyle Dairemiz kararlarının birlikte incelenmesinden
görüleceği üzere; 15.8.2009 tarihinden önce yalnızca üniversiteler tarafından verilen iş güvenliği
uzmanlığı eğitimlerinin geçerli olduğu; Bakanlık ve ÇASGEM'in ise, sadece 15.8.2009 tarihinden
itibaren düzenleyecekleri eğitim sonucu verdikleri iş güvenliği uzmanlığı sertifikalarının geçerli kabul
edilebileceği; 15.8.2009 tarihli Yönetmeliğe istinaden Bakanlıkça yetkilendirilen eğitim kurumlarınca
verilen eğitimlerin (üniversitelerce verilen eğitimler hariç) geçerli kabul edilmesine ise hukuken
olanak bulunmadığı hususunda duraksama bulunmamaktadır.
Buna göre, dava konusu Yönetmeliğin Geçici 1. ve Geçici 3. maddesiyle, 15.8.2009
tarihinden önce Bakanlık ve ÇASGEM tarafından düzenlenen sertifikalar da dahil olmak üzere,
dava konusu Yönetmelikten önce düzenlenen bütün sertifikalara geçerlilik kazandırıldığı
anlaşılmaktadır. Ancak mevcut tüm belgelerin geçerli kabul edilmesi, yukarıda özetlenen
E:2004/6075 ve E:2010/2441 sayılı Dairemiz kararları uyarınca mümkün bulunmamaktadır. Zira,
davalı Bakanlık ve ÇASGEM tarafından 15.8.2009 tarihinden önce düzenlenen iş güvenliği
uzmanlığı sertifika programları, yasal dayanaktan yoksun olması nedeniyle iptal edilmiş olan
20.1.2004 tarihli Yönetmelik maddelerine dayanılarak düzenlenen eğitim programları olup; bu
eğitimler sonucu verilen sertifikaların, dava konusu Yönetmelikle, yargı kararına aykırı olarak
(15.8.2009 tarihinden önce düzenlenen sertifikaları da kapsayacak şekilde) geçerli kılınması hukuk
devleti ilkesiyle de bağdaşmayacaktır.
Yönetmeliğin Geçici 4. maddesi;
Geçici 4. madde hükmü ile, 15.8.2009 tarih ve 27320 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik
kapsamında yetkilendirilen eğitim kurumlarınca verilen eğitimlere geçerlilik kazandırılmaktadır.
Oysa, yukarıda aktarılan mevzuat hükümleriyle Dairemiz kararlarının birlikte
incelenmesinden görüleceği üzere; 15.8.2009 tarihi itibariyle eğitim kurumlarını akredite etme
yetkisi bulunmayan Bakanlığın, 15.8.2009 tarihli Yönetmeliğe istinaden yetkilendirdiği eğitim
kurumlan tarafından düzenlenen eğitimlerin (üniversiteler hariç) geçerli kabul edilmesine hukuken
olanak bulunmamaktadır.
Bu itibarla, dava konusu Yönetmeliğin Geçici 1., Geçici 3. ve Geçici 4. maddeleri hukuka
aykırı bulunmaktadır.6
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No :
2011/10572
Diğer taraftan, Yönetmeliğin dava konusu edilen diğer maddelerine yönelik olarak, 2577
sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinde öngörülen koşulların bu aşamada
gerçekleşmediği sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinde
öngörülen koşulların bu aşamada gerçekleştiği anlaşıldığından, yürütmenin durdurulması isteminin
kısmen kabulüyle 27.11.2010 tarih ve 27768 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, İş Güvenliği
Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin 25. maddesinin (b)
bendi ile Geçici 1., Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinin YÜRÜTÜLMESİNİN DURDURULMASINA;
anılan Yönetmeliğin dava konusu edilen diğer kısımlarına yönelik İSTEMİN REDDİNE, bu kararın
tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na itiraz
edilebileceğinin taraflara duyurulmasına, 23.11.2011 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
ONUNCU DAİRE
Esas No :
2011/10572
Davacı ve Yürütmenin Durdurulmasını İsteyen: Türk Mühendis ve Mimar Odaları
Birliği (TMMOB)
Vekili _________________;Av . Nurten Çağlar Yakış
Selanik Cad. No:19/1 - Kızılay/ANKARA
\
Davalı _______________ : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı -ANKARA
Davanın Özeti __________: 27.11.2010 tarih ve 27768 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanan İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında
Yönetmeliğin yetki yönünden tamamının; maddeler yönünden ise, 4. maddesinin (b), (c) ve (d)
bentlerinin, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 16, 17, 18, 19, 23, 25, 26, Geçici 1, Geçici 2, Geçici 3. ve Geçici 4.
maddelerinin iptali ve yürütülmesinin durdurulması istenilmektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi : Nihan Didem Çakmak
Düşüncesi____________ : Yargı kararlarının gereklerine aykırı sonuçlar doğuran
Yönetmeliğin Geçici 1., Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle, yürütmenin durdurulması isteminin kısmen kabulü ile Yönetmeliğin
Geçici 1., Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinin yürütülmesinin durdurulması; Yönetmeliğin dava
konusu edilen diğer kısımlarına yönelik olarak ise istemin reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı________: Ergün Özcan
Düşüncesi_____________: Dava, 27.11.2010 tarih ve 27768 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında
Yönetmeliğin 4. maddesinin (b),(c) ve (d) bendlerinin, 5,6,7,8,9,11,16,17,18,19,23,25,26, Geçici 1,
Geçici 2, Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinin iptali ve yürütülmesinin durdurulması istemiyle
açılmıştır.
Dava konusu Yönetmeliğin Geçici 1. ve Geçici 4. maddelerinin, Danıştay Onuncu
Dairesinin 21.6.2011 tarih ve E:2011/1073 sayılı kararıyla yürütülmesinin durdurulmasına karar
verildiğinden bu maddeler yönünden yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmesine
yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Yönetmeliğin yukarıda belirtilen maddeleri dışında kalan ve dava konusu edilen diğer
maddeleri yönünden, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27.maddesinde öngörülen
koşulların gerçekleşmediği anlaşıldığından, yürütmenin durdurulması isteminin reddi gerektiği
düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince; Dairemizin E:2011/1073 sayılı esasına
kayden açılan benzer bir uyuşmazlıkta, davalı idare tarafından savunma dilekçesinin sunulduğu
görüldüğünden, bakılan davada yeniden savunma alınmasına gerek görülmeksizin yürütmenin
durdurulması istemi incelendi, gereği görüşüldü:2
T.C.
D A N I Ş T A Y ONUNCU DAİRE
Esas No : 2011/10572
Dava; 27.11.2010 tarih ve 27768 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İş Güvenliği
Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin yetki yönünden
tamamının; maddeler yönünden ise, 4. maddesinin (b), (c) ve (d) bentlerinin, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11,
16, 17, 18, 19, 23, 25, 26, Geçici 1, Geçici 2, Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinin hukuka aykırı
olmaları, Geçici 3.maddesinin ise, eksik düzenleme nedeniyle, iptali ve yürütülmesinin
durdurulması istemiyle açılmıştır.
İş güvenliği uzmanlığı, risk değerlendirmesi yaparak işin organizasyonunda ve kişisel
koruyucu donanımların seçiminde danışmanlık yapmak, çalışma ortamını izlemek ve işçi ile
işverene eğitim vermek suretiyle iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemeye; kısaca iş
güvenliğini sağlamaya yönelik bir hizmettir. İş güvenliği uygulaması, "uzmanlık" kurumu ihdas
edilmeden önce, mevzuatımıza ilk olarak 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 179.
maddesiyle girmiş; ardından, mülga 1475 sayılı İş Kanunu'na dayanılarak çıkarılan İşçi Sağlığı ve
İş Güvenliği Tüzüğü'nde işyerlerinde alınacak iş güvenliği önlemlerine yönelik detaylı
düzenlemelere yer verilmiştir.
10.6.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu'nun 78. ve 82. maddelerinde iş
güvenliği uygulamasına ilişkin yeni düzenlemeler getirilmesi üzerine, anılan maddelere dayalı
olarak, ilki 9.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliği"; İkincisi 20.1.2004 tarih ve 25352 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İş Güvenliği ile
Görevli Mühendis veya Teknik Elemanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelik" olmak üzere iki ayrı yönetmelik kabul edilmiştir. Bunlardan "İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin iptali istemiyle Dairemizin E:2004/1942 sayılı esasına kayden
açılan dava sonucunda, Dairemizin 16.5.2006 tarih ve K:2006/3007 sayılı kararıyla; dava konusu
Yönetmeliğin dayanağı olan 4857 sayılı Yasanın 78. maddesinin, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine
yönelik olarak tüzük ve yönetmeliklerin çıkarılacağı yolundaki açık hükmü karşısında; iş sağlığı ve
güvenliğine yönelik temel ilkelerin öncelikle bir tüzükle düzenlenmeksizin, doğrudan dava konusu
yönetmelikle düzenlenmesinde mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle Yönetmeliğin iptaline
karar verilmiş; anılan karar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 11.4.2008 tarih ve E:2006/2812
K:2008/1170 sayılı kararıyla onanarak kesinleşmiştir.
Yine, İş Güvenliği ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanların Görev, Yetki ve
Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin bazı maddelerinin iptali
istemiyle Dairemizin E:2004/6075 sayılı esasına kayden açılan davada, Dairemizin 28.3.2006 tarih
ve K:2006/2159 sayılı kararıyla; Yönetmeliğin dayanağı olan 4857 sayılı Yasanın 82. maddesinde,
"iş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik eleman" kavramına yer verilmekle birlikte, "iş
güvenliği uzmanı" kavramının kullanılmadığı; dava konusu Yönetmelikte ise, "mühendis ve teknik
eleman"ın, "iş güvenliği uzmanı" adı altında birleştirilerek yeni bir unvan ihdas edildiği, bu nedenle,
dayanağı yasa hükmünün aşılması suretiyle getirilen "iş güvenliğiT.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2011/10572
uzmanı" kavramında hukuka uyarlık bulunmadığı; öte yandan, iş güvenliği uzmanlığı eğitiminin
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile bu Bakanlığa bağlı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve
Araştırma Merkezince (ÇASGEM) verilebileceğinin öngörüldüğü; ancak Yönetmeliğin dayanağı
olan 4857 sayılı Yasada adı geçen Bakanlığa ve ÇASGEM'e söz konusu eğitimi vermeleri
hususunda bir yetki tanınmadığı gibi, her iki idarenin teşkilat yasalarında da bu noktada görev ve
yetkileri bulunmadığı; dolayısıyla uzmanlık unvanını kazandıracak söz konusu eğitimin yalnızca
üniversiteler tarafından verilebileceği; bu nedenle, anılan eğitimin Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı ile bu Bakanlığı bağlı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezince
(ÇASGEM) verilebileceğine yönelik olarak düzenleme getiren dava konusu yönetmelik
hükümlerinin hukuka aykırı bulunduğu gerekçeleriyle anılan Yönetmeliğin iş güvenliği uzmanlığı,
eğitim ve sertifikaya ilişkin maddelerinin iptaline karar verilmiş; bu karar, İdari Dava Daireleri
Kurulu'nun 7.10.2010 tarih ve E:2006/2680, K:2010/1378 sayılı kararıyla onanmıştır.
Dairemizin yukarıda aktarılan kararı üzerine, 26.5.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5763
sayılı Yasayla; 4857 sayılı İş Kanunu, 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve 7460 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve
Araştırma Merkezi Teşkilat Kanunu'nda değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklere dayanılarak, işyeri
hekimliği ile iş güvenliği uzmanlığına ilişkin düzenlemeler tek yönetmelikte birleştirilmek suretiyle,
15.8.2009 tarih ve 27320 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik" kabul edilmiş; söz konusu Yönetmeliğin iş
güvenliği uzmanlığına yönelik düzenlemelerine karşı, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve
Makina Mühendisleri Odası tarafından E:2009/13770 ve E:2010/2441 sayılı esaslarına kayden
davalar açılmış; Dairemizce verilen 16.4.2010 ve
24.9.2010 tarihli kararlarla; mevcut yasal düzenlemeler uyarınca, yalnızca davalı Bakanlık,
ÇASGEM ve üniversiteler tarafından iş güvenliği uzmanlığı eğitimi ve sertifikasının
düzenlenebileceği; Bakanlığın diğer eğitim kurumlarını akredite etme yetkisinin bulunmadığı
gerekçesiyle dava konusu Yönetmeliğin, eğitim kuruluşlarının iş güvenliği uzmanlığı eğitimi
konusunda yetkilendirilmesini öngören maddeleri ile Bakanlıkça 15.8.2009 tarihinden önce verilen
iş güvenliği uzmanlığı sertifikalarını geçerli kabul eden Geçici 1. maddesinin yürütülmesinin
durdurulmasına karar verilmiştir. Bunu takiben, 4857 sayılı İş Kanunu ile 3146 sayılı Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda
1.8.2010 tarihinde yürürlüğe giren 6009 sayılı Yasayla değişiklikler yapılmıştır.
6009 sayılı Yasayla yapılan değişiklikler uyarınca; 4857 sayılı Yasanın 2. ve 81.
maddeleri ile 3146 sayılı Yasanın 12. maddesinde; "işgüvenliği uzmanı", "ortak sağlık ve güvenlik
birimi" ile "eğitim kurumu"nun tanımları yapılmış ve Bakanlığa, daha önceki yasal düzenlemelerle
tanınan "iş güvenliği uzmanlığı eğitimini bizzat verme" yetkisinin yanında, "iş güvenliği uzmanlığı
eğitimi vermek üzere eğitim kurumlarını akredite etme" yetkisi de tanınmıştır.D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE Esas
No : 2011/10572
Dava konusu Yönetmelik, 6009 sayılı Yasayla değişik 4857 sayılı Yasanın 2. ve 81.
maddeleri ile 3146 sayılı Yasanın 2. ve 12. maddelerine dayanılarak hazırlanmış olup; iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerinde görevli iş güvenliği uzmanlarının nitelikleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri,
görev, yetki ve sorumluluklarına dair usul ve esasları düzenlemektedir. Söz konusu Yönetmeliğin
22. maddesiyle de, 15.8.2009 tarih ve 27320 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İşyeri Sağlık ve
Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik" yürürlükten
kaldırılmıştır.
Yönetmeliğin 25. maddesinin (b) bendi;
3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun’un 39. maddesinde, “Bakanlık, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ile Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezinin verimliliğini sağlamak üzere, Maliye Bakanlığının
görüşünü alarak hazırlanacak bir yönetmelikle döner sermaye işletmeleri kurabilir. Döner sermaye
kuruluşlarının her birinin kuruluş sermayesi üçyüzmilyar Türk Lirasıdır. Döner sermaye işletmeleri
kamu tüzel kişiliğini haizdir. Döner sermaye bütçeye bu amaçla konulacak ödeneklerle ayni
yardımlar, döner sermaye faaliyetlerinden elde edilecek kârlar, bağış ve yardımlardan oluşur.”
hükmüne yer verilmiş; anılan maddeye dayanılarak çıkarılan ve 31.3.2010 tarih, 27538 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan “Çalışma ve Sosyai Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği”nin 4. maddesinin (f) bendinde, iş sağlığı ve
güvenliği alanında hizmet verecek gerçek ve tüzel kişiler ile kuruluşlara verilecek yetki belgelerini
üretmek ve ücreti karşılığında vermek, anılan döner sermaye işletmesinin faaliyet alanları arasında
sayılmış; 7. maddesinde de, 4. maddede belirtilen faaliyetlerden elde edilen gelirlerin döner
sermaye işletmesi gelirlerinden olduğu belirtilmiştir.
Dava konusu Yönetmeliğin 25. maddesinin (b) bendinde ise, belge almak veya vize
işlemlerini yaptırmak isteyen kişi ve kurumların Bakanlıkça belirlenen belge veya vize ücretini
ödemeleri gerektiği öngörülmüştür.
Görüldüğü üzere; 3146 sayılı Yasanın 39. maddesinde, belgelendirmelerden alınacak
ücretlerin döner sermaye işletmesi gelirleri arasında bulunduğuna dair bir kurala yer verilmemiş; öte
yandan, dava konusu Yönetmeliğin dayanağı mevzuatta da, belgelendirmelerin ücret karşılığı
yapılacağı yolunda herhangi bir hüküm yer almamıştır.
İş sağlığı ve güvenliği alanındaki belgelerin düzenlenmesinin, davalı Bakanlığın İş Sağlığı
ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün asli görevlerinden olduğu dikkate alındığında; söz konusu kamu
hizmetinin ücret karşılığında yürütüleceğine dair açık bir yasa hükmü bulunmadıkça, ücret tahsil
edilemeyeceğinin kabulü gerekmektedir.
Bu itibarla; Yönetmeliğin belge ücreti tahsilini öngören 25. maddesinin (b) bendinde
hukuka uygunluk bulunmamaktadır.T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2011/10572
Yönetmeliğin Geçici 1. ve Geçici 3. maddesi;
Geçici 1. maddede, bu Yönetmeliğin yayımından önce verilen iş güvenliği uzmanlığı
belgeleri geçerli kabul edilerek, bu belgelere sahip iş güvenliği uzmanlarının bir üst sınıfta
çalışabilmelerine olanak sağlanmakta; Geçici 3. madde uyarınca ise, vize süresi dolmuş olan iş
güvenliği uzmanlığı belgeleri bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren altı ay süreyle geçerli kabul
edilmekte, bu sürenin sonunda yenileme eğitimini tamamlamayan iş güvenliği uzmanlarının yetki
belgelerinin geçerliliği söz konusu eğitimi alıncaya kadar askıya alınmaktadır.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleriyle Dairemiz kararlarının birlikte incelenmesinden
görüleceği üzere; 15.8.2009 tarihinden önce yalnızca üniversiteler tarafından verilen iş güvenliği
uzmanlığı eğitimlerinin geçerli olduğu; Bakanlık ve ÇASGEM'in ise, sadece 15.8.2009 tarihinden
itibaren düzenleyecekleri eğitim sonucu verdikleri iş güvenliği uzmanlığı sertifikalarının geçerli kabul
edilebileceği; 15.8.2009 tarihli Yönetmeliğe istinaden Bakanlıkça yetkilendirilen eğitim kurumlarınca
verilen eğitimlerin (üniversitelerce verilen eğitimler hariç) geçerli kabul edilmesine ise hukuken
olanak bulunmadığı hususunda duraksama bulunmamaktadır.
Buna göre, dava konusu Yönetmeliğin Geçici 1. ve Geçici 3. maddesiyle, 15.8.2009
tarihinden önce Bakanlık ve ÇASGEM tarafından düzenlenen sertifikalar da dahil olmak üzere,
dava konusu Yönetmelikten önce düzenlenen bütün sertifikalara geçerlilik kazandırıldığı
anlaşılmaktadır. Ancak mevcut tüm belgelerin geçerli kabul edilmesi, yukarıda özetlenen
E:2004/6075 ve E:2010/2441 sayılı Dairemiz kararları uyarınca mümkün bulunmamaktadır. Zira,
davalı Bakanlık ve ÇASGEM tarafından 15.8.2009 tarihinden önce düzenlenen iş güvenliği
uzmanlığı sertifika programları, yasal dayanaktan yoksun olması nedeniyle iptal edilmiş olan
20.1.2004 tarihli Yönetmelik maddelerine dayanılarak düzenlenen eğitim programları olup; bu
eğitimler sonucu verilen sertifikaların, dava konusu Yönetmelikle, yargı kararına aykırı olarak
(15.8.2009 tarihinden önce düzenlenen sertifikaları da kapsayacak şekilde) geçerli kılınması hukuk
devleti ilkesiyle de bağdaşmayacaktır.
Yönetmeliğin Geçici 4. maddesi;
Geçici 4. madde hükmü ile, 15.8.2009 tarih ve 27320 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik
kapsamında yetkilendirilen eğitim kurumlarınca verilen eğitimlere geçerlilik kazandırılmaktadır.
Oysa, yukarıda aktarılan mevzuat hükümleriyle Dairemiz kararlarının birlikte
incelenmesinden görüleceği üzere; 15.8.2009 tarihi itibariyle eğitim kurumlarını akredite etme
yetkisi bulunmayan Bakanlığın, 15.8.2009 tarihli Yönetmeliğe istinaden yetkilendirdiği eğitim
kurumlan tarafından düzenlenen eğitimlerin (üniversiteler hariç) geçerli kabul edilmesine hukuken
olanak bulunmamaktadır.
Bu itibarla, dava konusu Yönetmeliğin Geçici 1., Geçici 3. ve Geçici 4. maddeleri hukuka
aykırı bulunmaktadır.6
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No :
2011/10572
Diğer taraftan, Yönetmeliğin dava konusu edilen diğer maddelerine yönelik olarak, 2577
sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinde öngörülen koşulların bu aşamada
gerçekleşmediği sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinde
öngörülen koşulların bu aşamada gerçekleştiği anlaşıldığından, yürütmenin durdurulması isteminin
kısmen kabulüyle 27.11.2010 tarih ve 27768 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, İş Güvenliği
Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin 25. maddesinin (b)
bendi ile Geçici 1., Geçici 3. ve Geçici 4. maddelerinin YÜRÜTÜLMESİNİN DURDURULMASINA;
anılan Yönetmeliğin dava konusu edilen diğer kısımlarına yönelik İSTEMİN REDDİNE, bu kararın
tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na itiraz
edilebileceğinin taraflara duyurulmasına, 23.11.2011 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
